#043: Ponad miliard dolarów w jeden dzień, czyli Robert Carver o profesjonalnym podejściu do inwestowania oczami quanta

Robert Carver przez lata pracował w londyńskim City jako quant trader w dużym funduszu hedge o nazwie Man AHL, zarządzającym obecnie aktywami o wartości ponad 30 miliardów USD. Współzałożycielem tego funduszu był David Harding – człowiek ikona w świecie inwestycyjnym, a przy okazji miliarder i stały bywalec najbogatszych osób w Wielkiej Brytanii.

Robert bez owijania w bawełnę opowiada jak wygląda inwestowanie z wykorzystaniem algorytmów na rynkach i dlaczego większość ludzi nie będzie w stanie inwestować z powodzeniem podejmując decyzje w sposób uznaniowy – tak, tak – bez algorytmów.

Przytacza fantastyczną historię, jak pewnego dnia we wrześniu 2008, w samym środku największego kryzysu finansowego od dekad, wszyscy w londyńskim biurze byli spanikowani i blisko o włos od podjęcia decyzji opuszczenia rynku, póki istniała jeszcze taka możliwość.

Cały handel funduszu był zautomatyzowany, strategie działały zgodnie z założeniami, a mimo wszystko był strach, czy nie zawali się światowy system ekonomiczny, a wraz z nim nie wyparują wszystkie pieniądze. Totalny brak wiary w jutro. I pytanie – czy relatywnie prosta strategia może podjąć lepsze decyzje od ludzi?!

Podczas narady w sali konferencyjnej, gdy ludzie w stresie zaczęli dzielić włos na czworo, mechaniczne strategie funduszu pierwszy raz w historii firmy zarobiły okrągły MILIARD dolarów! Miliard dolarów zysku w jeden dzień!

Robert rozprawia się w tym wywiadzie z wieloma mitami, uproszczeniami, przeinaczeniami i przesądami, które w pewnym sensie prześladują świat inwestorów indywidualnych. Funkcjonują one jako chwytliwe medialnie uproszczenia, nie mając wiele wspólnego z rzeczywistością.

Jest to mimo wszystko materiał z pozytywnym przesłaniem – każdy z nas, w domowych warunkach może realizować proste strategie, które działają wręcz od stuleci. Nie trzeba odkrywać świata na nowo, ale należy wiedzieć co się robi, w szczególności kontrolując ryzyko. To tu jest zakopane złoto.

UWAGA Niestety wywiad jest dostępny tylko w języku angielskim. W przeciągu kilku tygodni pojawi się jego transkrypcja. Materiał jest dla osób bardziej zaawansowanych — jeśli jesteś początkujący, niektóre tematy mogą być niezrozumiałe. Mam też prośbę: jeśli uznasz, że prezentowane przeze mnie treści mają dla Ciebie wartość, podziel się tym z innymi i wystaw recenzję w Apple Podcasts – to pozwoli dotrzeć mi do szerszej publiczności, a kto wie – w przyszłości może i sfinansować tłumaczenie takich materiałów jak ten. Z góry bardzo dziękuję!

KIM JEST quant ? Najprościej mówiąc, to osoba budująca strategie inwestycyjne oparte na algorytmach. 🙂

Niektórzy ludzie uważają, że hazard jest zły, natomiast inwestowanie jest dobre, a trading jest gdzieś pewnie po środku. Nie zgadzam się z tym stwierdzeniem. Każda z tych aktywności oznacza wystawianie pieniędzy na ryzyko, a jej wynik nie jest pewny. To, co jest złe, to wystawianie pieniędzy na ryzyko przez kogoś, gdy przeciętnie ma on gwarantowaną stratę, gdy naraża na ryzyko zbyt duży kapitał, lub gdy robi te dwie rzeczy równocześnie. Takie zachowanie jest rzadkie pośród zawodowych pokerzystów, ale jest powszechne u amatorów hazardu i tradingu. Otóż nie ma niczego złego w hazardzie, inwestowaniu czy tradingu o ile wiesz, co robisz i nigdy nie podejmujesz ryzyka, gdy prawdopodobieństwo jest przeciwko tobie.

W tym odcinku

• Kariera i doświadczenie Roba
• Czy praca dla funduszu hedgingowego jest dobrym sposobem na naukę inwestowania?
• Czy inwestor indywidualny może zdobyć wiedzę profesjonalistów?
• Krótki przegląd książek Roba
• Jakie jest podejście Roba do inwestowania?
• Ile czasu Rob poświęca na inwestowanie?
• Czy jest różnica pomiędzy tradingiem/spekulacją, a inwestowaniem?
• Czy jest sens inwestować pieniądze poprzez fundusz inwestycyjny?
• Czy używanie robo-doradcy (robo-advisor) ma sens?
• Co to jest ryzyko?
• Jak mierzyć ryzyko?
• Style inwestowania:
  • statyczne vs. dynamiczne
  • pozytywna vs. negatywna skośność rozkładu
  • szybkość
  • analiza techniczna vs. analiza fundamentalna
• Dlaczego strategia podążania za trendem jest wiarygodna?
• Na czym polega strategia powrotu do średniej?
• Dlaczego day-trading jest trudniejszy, niż większość sądzi?
• Czy analiza techniczna działa i dlaczego ma tak złą reputację?
• Co to jest “handel systematyczny”?
• Komputery vs. ludzie – czy człowiek zawsze podejmuje najlepsze decyzje?
• Dlaczego większość ludzi negatywnie postrzega inwestowanie w oparciu o twarde reguły?
• Co oznacza, że strategia jest poprawnie zaprojektowana?
• Co Rob myśli o zastosowaniu sztucznej inteligencji na rynkach finansowych?
• Ile potrzeba danych do testów?
• Z jakich narzędzi i języków programowania korzysta Rob?
• Co Rob sądzi o tradingu wysokich częstotliwości (HFT)?
• Czy przeciętny inwestor powinien obawiać się HFT?
• Porady Roba dla początkujących
• Opinia Roba o książce nt. Jima Simonsa (The Man Who Solved the Market: How Jim Simons Launched the Quant Revolution)

Krótkie bio Roberta

Rob Carver przez ponad dekadę pracował jako trader w londyńskim City, m.in. dla AHL – jednego z największych funduszy hedgingowych na świecie.

W 2013 roku przeszedł na wczesną emeryturę, zajmując się inwestowaniem na własny rachunek. Jak sam mówi, ponieważ wszystko opiera na algorytmach, zajmuje mu to nie więcej niż 5-10 minut dziennie. Jako, że rynki to jego pasja, pozostały czas poświęca na ich studiowanie, pisanie książek i bloga, konferencje oraz wykładanie na Uniwersytecie Londyńskim.

Rob handluje kontraktami terminowymi (w portfelu posiada około 40 różnych kontraktów terminowych), akcjami notowanymi na londyńskiej giełdzie papierów wartościowych (LSE) oraz ETF.

Jest wielkim fanem języka programowania Python.

Subiektywny komentarz do wywiadu

Wywiad jest póki co dostępny tylko w języku angielskim, więc dla tych z Was, dla których stanowi to pewną przeszkodę, napisałem krótkie streszczenie niektórych tematów.

Nieczęsto nadarza się okazja rozmowy z kimś, kto zarządzał miliardami dolarów, a przy tym w otwarty sposób dzieli się wiedzą.

Po pierwsze: trading vs. inwestowanie

Próby rozgraniczania tych dwóch rzeczy to zajęcie bardziej dla prof. Miodka, ponieważ technicznie rzecz biorąc to jedno i to samo — w jednym i drugim przypadku ryzykujemy pieniądze, a wynik transakcji nie jest pewny. Istotne jest uświadomienie sobie tego — dumne nazwanie się inwestorem nic tu nie zmieni, jeśli nie wiemy co robimy. Lepiej być profesjonalnym hazardzistą, niż słomianym inwestorem, jeśli chcemy zarobić pieniądze.

Dlatego też pierwszą najważniejszą, drugą najważniejszą i trzecią najważniejszą kwestią w inwestowaniu i tradingu jest ryzyko. Dlaczego? Ponieważ kontrola nad zyskami jest bardzo ograniczona, ale za to relatywnie łatwo jest kontrolować ryzyko. To, że będziemy trzymać akcje do końca życia i jeden dzień dłużej niekoniecznie pomoże w zbliżeniu się do wyników Warenna Buffetta.

Po drugie: czy Analiza Techniczna (AT) działa?

Cóż, padło takie pytanie do mnie. 🙂

Kontrowersje wokół tego tematu wynikają z tego, że w świecie indywidualnych inwestorów jest ona zwykle wykorzystywana w sposób bardzo naiwny – ktoś wierzy, że kluczem do sukcesu jest poznanie magicznej formuły odgadującej ruchy rynku. Kolejnym krokiem jest już tylko mówienie „AT nie działa„, ponieważ to faktycznie tak nie działa.

Przez analogię: czy młotek działa? Młotek to tylko narzędzie — jeśli nie zadziała „młotkowy”, to wynik będzie bolesny (dosłownie). Mówiąc inaczej: dla jednych działa, dla innych nie.

AT można wykorzystać na wiele sposobów, np. do wyznaczania trendu w postaci przecinających się dwóch średnich kroczących. Tyle i aż tyle – tu nie ma magii, chodzi tylko o obiektywną i powtarzalną metodę. Kluczowe jest, aby to było częścią kompletnej strategii, która ma przewagę rynkową i jest umiejętnie wkomponowana w portfel. Przy okazji ostrzeżenie: usilne dobieranie „optymalnych” parametrów zwykle kończy się źle – swój wysiłek lepiej zaalokować właśnie w zarządzanie ryzykiem na poziomie portfela.

I teraz coś, co zdziwi może niektórych: Rob Carver w funduszu przerzucającym miliardy dolarów amerykańskich korzystał głównie z AT. Ba, większość profesjonalnych funduszy hedge działa w oparciu o AT. Dlaczego?

Bo AT jest dużo łatwiejsze do wykorzystania w praktyce – jest to analiza cen (albo mądrzej – szeregów czasowych). Łatwiej można sięgnąć dalej wstecz analizując rynek, a dane są bardziej dostępne. Z tego powodu Rob obecnie w swoim portfelu stosuje tylko AT – jak mówi, gdyby miał 10 osób do pomocy, to wykorzystałby również dla dywersyfikacji Analizę Fundamentalną. Ponieważ inwestuje samodzielnie, robi to, co może robić w tej sytuacji najlepiej.

Po trzecie: działaj w oparciu o sprawdzony proces

Jesteśmy tylko ludźmi — popełniamy błędy behawioralne/poznawcze. I dzięki temu na rynku paradoksalnie można zarabiać, ponieważ nie są one zawsze efektywne, co nie znaczy, że jest to łatwe.

Przykładowo, kryzysy na rynkach finansowych biorą się z nadmiernego optymizmu, wręcz euforii, które następnie podlegają korekcie. Ludzie ze stanu totalnego podniecenia popadają w totalną depresję. Nie każdy jednak potrafi niczym Howard Marks być wytrawnym kontrarianinem — większość z nas potrzebuje sztywnego gorsetu w postaci jasnego procesu działania. Nie musi być to zautomatyzowany algorytm, działający na komputerze w czasie rzeczywistym, ale jednak musi być to jednoznaczny proces decyzyjny.

Dobrym zobrazowaniem tego problemu jest rok 2008 — Rob brał udział w spotkaniach, gdzie planowano wycofanie się z rynku, pomimo, że strategie działały zgodnie z planem. Presja rynku była tak ogromna, że profesjonaliści nie byli pewni jutra (przerzucanie na rynku miliardami dolarów też jest wyzwaniem samym w sobie).

Czy serio myślisz, że jesteś inny niż większość ludzi? Ogrom badań wykazuje, że człowiek w sytuacji niepewności i stresu (np. rynki finansowe, czy pole walki) lepiej podejmuje decyzje w oparciu o proste reguły. Te reguły są budowane i analizowane wcześniej na bazie doświadczeń, ale ich stosowanie w praktyce jest czysto mechaniczne.

Linda Bradford Raschke, czarodziejka z Wall Street

Bohaterka słynnej serii książek J. Schwager’a, Czarodzieje Rynku. W tym wywiadzie Linda opowiada między innymi o swoich doświadczeniach podczas wielkich krachów finansowych. Daje również wiele praktycznych porad dla każdego kto chce zarabiać na rynkach finansowych.

Czytaj dalej →

Po czwarte: rób to, co masz szansę robić bardzo dobrze

Przykładowo, nie ma sensu próbować konkurować z profesjonalistami działającymi na niskich interwałach czasowych. Będziemy walczyć nie tylko z rynkiem, ale i z kosztami, albo wręcz głównie z kosztami. Duzi gracze mogą być częścią giełdy, mogą mieć bardzo niskie koszty transakcyjne i mogą inwestować w bardzo drogą infrastrukturę, pozostawiając inwestora indywidualnego daleko w tyle już na samym starcie.

Rada? – bardzo prosta: inwestuj w dłuższych horyzontach czasowych. Najszybsze strategie Roba otwierają pozycje na kilka/kilkanaście dni, najwolniejsze trzymają wręcz pozycje latami (statyczne portfele oparte na ETF/akcjach/obligacjach).

Po piąte: jako inwestor indywidualny zapomnij o sztucznej inteligencji

Poniekąd wynika to z poprzedniego punktu. Fundusz AHL dla którego pracował Rob, ma pod sobą ponad 30 miliardów USD — konkurowanie z nimi na polu machine learning stawia nas w trudnym położeniu. To tak jak by zespół piłkarski z klasy okręgowej w Polsce chciał nawiązać równorzędną walkę z Realem Madryt.

Rob wspomina o wykorzystaniu sztucznej inteligencji w tradingu wysokich częstotliwości (HFT), przy obróbce bardzo dużych wolumenów danych. Próby aplikowania sztucznej inteligencji na wyższych interwałach czasowych, czyli przy dużo bardziej ograniczonym zbiorze danych (nawet jeśli są to notowania minutowe czy godzinowe), to czysty „overfitting”, czyli przeoptymalizowanie modelu: w testach wyniki będą piękne, w rzeczywistości nie mają znaczenia statystycznego.

Po szóste: nie trzeba odkrywać Ameryki na nowo

Aby zbudować sensowną strategię inwestycyjną, nie trzeba być geniuszem rynku. Rob Carver uważa wręcz, że jest ograniczona liczba pomysłów inwestycyjnych, czy anomalii rynkowych. Wystarczy po nie sięgnąć, chociażby strategie oparte na podążaniu za trendem (które regularnie są „uśmiercane” pod wpływem słabszych wyników, by później być „odkryciem dekady”, jak w 2008 roku, gdy przynoszą duże zyski), czy powrotu do średniej.

Carver idzie nawet dalej: uważa, że to właśnie anomalia, które regularnie działają na rynkach od stuleci (jak chociażby momentum), są najlepszym materiałem na strategie – przeszły próbę czasu. Ich występowanie wynika z ograniczeń nas jako ludzi, naszych błędów poznawczych, a tym samym mało realne jest, by przestały one występować w przyszłości.

I sprawa ostatnia, ale bynajmniej nie najmniej ważna: dywersyfikacja. I nie chodzi o to, by w portfelu mieć X spółek, ale dywersyfikacja dążąca do minimalizacji zmienności w portfelu. A więc inwestowanie w oparciu o zestaw strategii, które są jak najmniej ze sobą powiązane (skorelowane).

To tylko muśnięcie tego, co do przekazania ma w tym wywiadzie Rob, ale mam nadzieję, że niektórym z Was da nieco do myślenia. 🙂

Praktyczność przede wszystkim

Rob jest bardzo praktycznym facetem, który nie lubi imponować na pokaz rzeczami materialnymi. Przykładowo wielu młodych adeptów tradingu skupia się na wyposażeniu swojego „centrum dowodzenia” w wypasione gadżety: drogie komputery, wiele monitorów, tracąc z oczu to, co najważniejsze – umiejętność poruszania się po rynku. Tymczasem wystarczą proste i tanie rozwiązania – zaoszczędzone pieniądze lepiej przeznaczyć na trading.

Osoby wspomniane w wywiadzie

• Warren Buffett
• Andreas Clenow
• David Harding
• Jim Simons
• Nassim N. Taleb
• Ed Thorp

Przydatne linki

• Strona Rob’a
• Blog Rob’a
• Ulubione linki Rob’a
• Quantocracy — znajdziesz tam wiele profesjonalnych materiałów poświęconych tradingowi; mam zaszczyt pojawiać się tam również ze swoimi materiałami 🙂
• Polecana literatura
  • Systematic Trading: A unique new method for designing trading and investing systems” (Rob Carver, Harriman House, 2015)
  • Smart Portfolios: A practical guide to building and maintaining intelligent investment portfolios” (Rob Carver, Harriman House, 2017)
  • Leveraged Trading: A professional approach to trading FX, stocks on margin, CFDs, spread bets and futures for all traders” (Rob Carver, Harriman House, 2019)
  • The Man Who Solved the Market: How Jim Simons Launched the Quant Revolution (Gregory Zuckerman, Portfolio, 2019)
  • Ulubione książki Rob’a

ETF w praktyce, czyli prosta strategia dla globalnego rynku akcji i obligacji

Inwestowanie może być nie tylko proste, ale nie musi zabierać też masy czasu. Przedstawiam prostą strategię, która za ostatnie 70 lat zarabiała przeciętnie 15% rocznie.

Czytaj dalej →

Zaproszenie do dyskusji

Serdecznie zapraszam Cię do komentowania i zadawania pytań, bezpośrednio na tej stronie poniżej, lub na mojej stronie na Facebook’u lub moim profilu Twitter’owym.

Alternatywnie możesz zadać pytanie głosowe, nagrywając się na SpeakPipe. Pamiętaj tylko, że masz 90 sekund na nagranie 🙂

Bardzo zależy mi na Twoim głosie, za który już teraz z góry bardzo dziękuję 🙂